آرامگاه شیخ بهایی مشهد

تاریخچه : آرامگاه شیخ بهایی در مشهد داخل حرم مطهر رضوی بعد از رواق وسیع امام خمینی مزاری سنگی با پوششی شیشه ای قرار گرفته است. این مزار مربوط به عالم و دانشمند ایرانی بها الدین محمد بن حسین عاملی معروف به شیخ بهایی است . که تمامی زائران حرم امام رضا (ع) چه قبل و چه بعد از زیارت در مسیر قبر ایشان قرار می گیرند و برای ایشان فاتحه ای می خوانند. شیخ بهاء الدین ، محمدبن حسین عاملی معروف به شیخ بهایی دانشمند بنام دوره صفویه است.

بهاءالدین محمد عاملی معروف به شیخ بهایی به سال 935 هجری قمری در بعلبک لبنان متولد شده است. ایشان در سن هفت سالگی با پدرش به ایران آمد و مدتی وزیر شاه عباس صفوی بود. در سیاست و فرهنگ ایران نقش بسیار مهمی داشت. این دانشمند تالیفات متعددی به جا گذاشته است. نسبت شیخ بهایی به حارث همدانی از صحابه معروف حضرت علی (ع) میرسد. مقبره این دانشمند بین صحن امام و آزادی ، در جایی که بیشتر محل تدریس او بوده قرار دارد. شیخ بهایی در سال 1030 هجری قمری در گذشته است.

این رواق که قبل از مرگش محل تدریس او نیز بوده حدود ۱۰۲ متر مساحت داره که با آینه کاری های بسیار و کتیبه های خوشنویسی شده زیبایی تزیین شده است. کتیبه هایی روی دیوار نصب شده که تاریخ مرگ و تولد شیخ بهایی را روی آن نوشته است. در مورد عظمت علمی این دانشمند همین بس که یونسکو سال ۲۰۰۹ میلادی را سال نجوم و شیخ بهایی نامگذاری کرده بود.
اصلیت شیخ بهایی از جبل عامل شام بود. بهاء الدین محمد ده ساله بود که پدرش عزالدین حسین عاملی از بزرگان علمای شام به سمت ایران رهسپار شد و چون به قزوین رسیدند و آن شهر را مرکز دانشمندان شیعه یافتند، در آن سکونت کردند و بهاءالدین به شاگردی پدر و دیگر دانشمندان آن عصر مشغول شد.
مرگ این عارف بزرگ و دانشمند را به سال 1030 و یا 1031 هجری در پایان 87 سال حیاتش ذکر کرده اند. وی در شهر اصفهان روی در نقاب خاک کشید و مریدان پیکر او را با شکوهی که شایسته شان او بود ، به مشهد بردند و در جوار حرم امام رضا (ع) به خاک سپردند.

شیخ بهایی مردی بود که از تظاهر و فخر فروشی نفرت داشت و این خود انگیزه ای برای اشتهار خالص شیخ بهایی بود. شیخ بهایی به تایید و تصدیق اکثر محققین و مستشرقین ، نادر روزگار و یکی از مردان یگانه دانش و ادب ایران بود که پرورش یافته فرهنگ آن عصر این مرز و بوم و از بهترین نمایندگان معارف ایران در قرن دهم و یازدهم هجری قمری بوده است.
شیخ بهایی مشهد شاگردانی تربیت نموده که به نوبه خود از بزرگترین مفاخر علم و ادب ایران بوده اند، مانند فیلسوف و حکیم الهی ملاصدرای شیرازی و ملاحسن حنیفی کاشانی و عده ای دیگر که در فلسفه و حکمت الهی و فقه و اصول و ریاضی و نجوم سرآمد بوده و همچون ستارگان درخشانی در آسمان علم و ادب ایران درخشیدند که نه تنها ایران ، بلکه عالم اسلام به وجود آنان افتخار می کند.
از کتب و آثار بزرگ علمی و ادبی شیخ بهایی علاوه بر غزلیات و رباعیات دارای دو مثنوی بوده که یکی به نام مثنوی (نان و حلوا) و دیگری (شیر و شکر) می باشد و آثار علمی او عبارتند از : جامع عباسی، کشکول، بحرالحساب و مفتاح الفلاح و الاربعین و سایر تالیفات شیخ بهایی که بالغ بر 87 کتاب و رساله می شود که همواره کتب مورد نیاز طالبان علم و ادب بوده است.

منبع : نشاط آوران

خواجه ربیع مشهد

تاریخچه : آرامگاه خواجه ربیع مربوط به دوره صفویه می باشد و در مشهد، انتهای خیابان خواجه ربیع واقع شده است و این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۱۴۲ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

در شمال غربی مشهد در انتهای خیابان خواجه ربیع آرامگاه با شکوه خواجه ربیع واقع شده است. این بنا به سفارش شیخ بهایی توسط شاه عباس صفوی‌ در نیمه اول قرن هجری ساخته شده است. اساس بنای فعلی مقبره خواجه ربیع ، همان است که در سال های 1026 تا 1031 هجری قمری به امر شاه عباس و با سرپرستی یکی از سادات رضوی مشهد به نام میرزا افلغ احداث شده است.

آرامگاه خواجه ربیع مشهد یکی از مکانهای زیبا، دیدنی و متبرک است که به همین علل همه وقت مورد توجه و مراجعه اهالی مشهد و زائران و مسافرانی است که به مشهد می آیند. با توجه به زمان درگذشت خواجه، وی از زمره قدیمی ترین رجال مدفون در پیرامون شهر کنونی مشهد است. مدفن او طی چهارده قرن گذشته همواره محلی محترم و زیارتگاه عموم مسلمانان بوده است.

روستایی که باغ آرامگاه خواجه ربیع در آن واقع شده «حسین آباد خواجه ربیع» نام دارد و از جمله موقوفات مزار خواجه می‌باشد. اداره باغ و مزار خواجه ربیع در قرن اخیر بر عهده آستان قدس رضوی است. باغ خواجه ربیع یکی از قبرستان های مهم شهر مشهد نیز می باشد.

طرح معماری آرامگاه خواجه ربیع در نمای بیرونی هشت ضلعی و در درون چهار ایوانی است. از انتهای ایوان های اضلاع بزرگ راهروهایی به درون باز شده اند. بالای بنا خواجه ربیع گنبد فیروزه ای رنگ قرار گرفته است که ارتفاع آن تا کف 18 متر می باشد. گنبد بنا پوشیده از کاشی های زیبای فیروزه ای و درون بنا هم مزین به نقاشی های طلایی رنگ است. از میان دیوار و پشت ایوان هاى چهارگانه اصلى، چهار ورودى وجود دارد که به شاه نشین ها راه دارند.

نام خواجه ربیع در تاریخ ربیع بن خثیم است. او از طایفه بنی‌اسد و ساکن کوفه، از زمره زهّاد هشتگانه صدر اسلام و تابعین (کسانی که صحابه پیامبر را درک کرده‌اند) و همچنین از یاران و سرداران حضرت علی بوده است. روبروی ورودی باغ خواجه ربیع، آب انباری وجود دارد که ساخت آن به ام کلثوم و به کوشش میرزا صدرالدین و به دوره شاه سلیمان صفوی نسبت داده شده است. آقا محمد صادق، مستاجر موقوفه بقعه خواجه ربیع، آن را از درآمد خود تعمیر کرده است.

منبع : نشاط آوران

دریاچه بزنگان مشهد

تاریخچه : دریاچه بزنگان در سال 1386 بر اساس مصوبه شماره 275 در تاریخ 19 فروردین ماه سال 1385 شورای عالی حفاظت محیط زیست کشور به عنوان اثر طبیعی ملی مشخص شد. دریاچه بزنگان مربوط به دوران های دوم و سوم زمین شناسی می باشد و در اثر فعالیتهای تکنونیکی و عوامل کوهزایی شکل گرفته است. به لحاظ اهمیت اکولوژیکی، این دریاچه از اوایل دهه 1350 مورد توجه قرار گرفته است و حفاظت از این دریاچه در دستور کار سازمان حفاظت محیط زیست خراسان رضوی قرار گرفته است.

دریاچه کل بی بی بزنگان با وسعت 80 هکتار و عمق حداکثر 12 متر و حداقل 9 متر می باشد. این دریاچه در جنوب رشته کوه های هزار مسجد واقع شده است. آب دریاچه از چشمه های کوچک حاشیه و بارندگی های سالیانه تامین می شود.

در اطراف این دریاچه فضاهای طبیعی بسیار زیبا و مناسبی جهت اطراق ماهیگیران و مسافرانی که به این منطقه می آیند وجود دارد. هیچ رودخانه ای به این دریاچه منتهی نمی‌شود.

دریاچه بزنگان خراسان تنها دریاچه در این استان می باشد که در ۱۳۰ کیلومتری مشهد و ۸۰ کیلومتری سرخس قرار دارد. دریاچه بزنگان مهمترین دریاچه خراسان رضوی به شمار می آید. پیشنهاد می کنم در صورت برنامه ریزی صحیح در تور مشهد از این دریاچه زیبا دیدن نمائید.

در فصول مختلف سال، محل تجمع پرندگان مهاجر و محل پرورش ماهی قزل آلا ( رنگین کمان) است.از ماهی های دریاچه بزنگان می توان به قزل آلا و ماهی کپور اشاره نمود. دریاچه بزنگان تنها دریاچه طبیعی می باشد که در استان خراسان وجود دارد. تاکنون ۳۳ گونه فیتوپلانکتون جلبکی در دریاچه بزنگان شناسایی شده است. گاهی مسابقات ماهیگیری با نظارت سازمان حفاظت از محیط زیست در این دریاچه برگزار می گردد.

دریاچه بزنگان بخاطر اینکه از اهمیت علمی و تحقیقاتی بالایی برخوردار است همه ساله در فصل های پاییز و زمستان و اوایل بهار زیستگاه مناسبی برای گذراندن زمستان پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی می باشد. سازمان حفاظت محیط زیست برای حفظ و بهره وری معقول از این پدیده طبیعی اقدام به ‌برنامه ریزی هایی کرده است و این مکان در آینده یکی از مراکز مهم علمی پژوهشی و تفریحی خواهد شد.

طعم آب این دریاچه کمی تلخ و شور است. ماهی بومی دریاچه از نوع شیرماهی است ولی بزنگان زیستگاه خوبی برای چند نوع ماهی کپور می باشد. این دریاچه به عنوان تنها اثر طبیعی ملی استان خراسان به شمار می آید. به دلیل کاهش و افت شدید آب این دریاچه در خطر نابودی قرار گرفته است و چنانچه کارشناسان حفاظت محیط زیست استان خراسان برای حل این مشکل اقدامی نکنند، این دریاچه خشک خواهد شد.

منبع : نشاط آوران

روستای حصار مشهد

تاریخچه : قدمت روستای حصار به بیش از ۴۰۰ سال تخمین زده شده. این روستا هر سال پذیرای صدها مسافر از راه دور و نزدیک می باشد که به قصد تفریح و استراحت و استفاده از آب و هوای سرد و مناسب و رفع خستگی و لذت بردن از مناظر طبیعی به این منطقه مسافرت می کنند.

روستای حصار در ۴۵ کیلومتری شمال غربی تربت حیدریه و در میان کوهستانی بلند و خوش آب و هوا بنا شده است . روستای حصار مشهد در دهستان درز آب قرار گرفته است. جمعیت این روستا ۳۲۰ نفر است. این روستا در مسیر طرقبه و قبل از بند گلستان واقع شده است. باغ های بزرگ میوه در حصار بسیار زیاد است.

آب و هوای روستای حصار مشهد در تابستان معتدل است. روستای حصار یکی از روستاهای ییلاقی و خوش آب و هوای شهرستان تربت حیدریه می باشد. این روستا زمستان های سرد و تابستان های گرم و خشک دارد ، اما پیشنهاد می کنم حتما پاییز آن را از نزدیک ببینید …
حتما در تور مشهد شرکت کنید و از دره های سرسبز و فضای طبیعی و با صفای این روستا دیدن نمایید.

وجود رودخانه، چشمه های پر آب، باغ‌ های میوه و مزارع سرسبز در این منطقه باعث شده این روستا به عنوان یک منطقه گردشگری مناسب محسوب شود. هر سال مسافران زیادی از نقاط دور و نزدیک به این روستای فوق العاده زیبا می آیند و از طبیعت بکر این منطقه لذت می برند. دین اهالی این روستا اسلام و مذهب آنها شیعه اثنی عشری است. قبل از انقلاب اسلامی تعدادی خانواده از فرقه بهائیت نیز در این روستا ساکن بودند. زبان مردم این روستا فارسی و به لهجه تربتی و نیشابوری صحبت می ‌کنند‌.

در این روستا چهار مسجد، یک حسینیه، سه مدرسه، مرکز بهداشت، مرکز پستی، شرکت تعاونی روستایی و دهیاری وجود دارد. روستای حصار بعد از پیروزی انقلاب اسلامی از برق، آب، لوله کشی و تلفن برخوردار شده است. بیشتر مردم روستا به شهر‌های تربت حیدریه – مشهد – گرگان و تهران مهاجرت کرده اند. مردم روستا بیشتر به کشاورزی، دامپروری و قالیبافی مشغول  هستند.

روستای حصار مشهد در فاصله ۶ کیلومتر در جنوب‌غربی مشهد قرار گرفته است و فاصله آن تا طرقبه ۳ کیلومتر است و با دارا بودن ۶۳۰ خانوار و جمعیت ۲۳۰۰۰ نفر یکی از پر جمعیت‌ ترین روستاهای طرقبه محسوب می شود. این روستا از توابع شهرستان تربت حیدریه است. این روستا حد واسط روستای رود معجن از توابع بخش بیگ و روستای نامق از توابع بخش ریوش شهرستان کاشمر است.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ، نبودن محیط کار مناسب و درآمد پایین مردم این روستا باعث شد تا با مهاجرت های بی رویه جمعیت روستای حصار کاهش پیدا کند و افراد زیادی به دلیل ادامه درس، کار در ادارات دولتی و مشاغل آزاد از روستا به شهرهای اطراف بروند.

مرگ و میر افراد مسن و زاد و ولد کم و مهاجرت نسل جوان باعث شد تا جمعیت ۵۵۰۰ نفری سال 1357 به ۲۵۰۰ نفر و درسال 1367 به ۱۴۰۰نفر و در حال حاضر به ۱۲۰۰ نفر تبدیل شود.

من به عنوان یک مشهدی واقعا دوست دارم حداقل چند سالی در روستای حصار زندگی کنم تا معنای واقعی زندگی را بدور از کار و هرگونه آلودگی و دغدغه احساس کنم …

مدرسه خیرات خان مشهد

تاریخچه : مدرسه خیرات خان از جمله مدارس زمان دوره صفویان است. این مدرسه حدود 300 سال قدمت دارد و در زمان پادشاهی شاه عباس دوم (1052 ـ 1077 هجری قمری) احداث شده است. متولی آن شخصی به نام خیرات خان بوده و به همین دلیل مدرسه به نام او شهرت یافته است.

مساحت مدرسه خیرات خان حدود 1500 متر مربع می باشد و در اطراف حیاط مرکزی این مدرسه، دو طبقه ساخته شده است. این مدرسه، دارای 79 حجره است و در دو سمت ورودی مدرسه، دو ایوان در دو ضلع شمال و جنوب آن قرارگرفته و درب اصلی مدرسه در ایوان جنوبی واقع شده است. در اطراف ایوان مدرسه خیرات خان در گذشته 16 مغازه و 6 اتاق وجود داشته که از موقوفات این مدرسه محسوب می شد.

ساختمان مدرسه به شکل چهارضلعی است که در چهار ضلع مدرسه حجره هایی در طبقات دیده می شود و نمای صحن مدرسه با سنگ پوشیده شده، وسط صحن آب نمایی قرار گرفته است.این مدرسه با چهار باغچه مشجر نیز آراسته شده است. نمای ساختمان، آجری است. در سر ایوان های این مدرسه تزئینات کاشی کاری و پنجره های مشبک چوبی زیبا، خودنمایی می کند. در کتابخانه این مدرسه تعدادی کتاب با نسخه های خطی نفیس و ارزشمند قرار گرفته است.

آیت الله خامنه ای در این باره می فرمایند:

تاریخ تاسیس کتابخانه خیرات خان مشهد در حال حاضر مشخص نیست، ولى تعدادی از کتاب ها در تاریخ 1277 هجری قمری وقف شده است. نصرت الملک على مردان خان تیمورى در سال 1303 هجری قمری، 200 جلد کتاب چاپى و خطى به این کتابخانه وقف کرده است.

از مدرسان این مدرسه ادیب نیشابوری دوم، یزدی و تائب را می توان نام برد. این مدرسه نیز، همانند مدارس دیگر با توسعه حرم مطهر امام رضا(ع) باعث تغییرات و تخریب در فضای مدرسه شده است. از این جهت بعد از پیروزی انقلاب، ساختمان مدرسه به کلی تغییر کرد و مدرسه ای با طراحی هنری، سنتی و مهندسی مدرن ایجاد شد. مدرسه خیرات خان، هم اکنون محل تحصیل دانشجویان و طلاب دانشگاه علوم اسلامی رضوی است.

درحال حاضر، مدرسه خیرات خان در زاویه شمال شرقی بارگاه امام رضا(ع)، در نزدیکی مهمانسرای حضرت و مقابل صحن جدید قرار گرفته است.

منبع : نشاط آوران

آرامگاه حر عاملی مشهد

تاریخچه : قدمت آرامگاه حر عاملی در حدود 650 سال است. آرامگاه شیخ حر عاملی، در سال 1365 هجری شمسی مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت.

آرامگاه شیخ حرعاملی، متعلق به شیخ المحدثین محمد بن حسن است که به شیخ حر عاملی شهرت دارد. آرامگاه حر عاملی مشهد، در شمال شرقی صحن انقلاب حرم مطهر امام رضا(ع) از طریق پلکانی به هم مربوط شده اند. در بالای آرامگاه شیخ حر عاملی، غرفه هایی در کنار مدرسه میرزا جعفر به چشم می خورد.

شیخ محمد بن حسن حر عاملی، از برجسته ترین علما و فقهای شیعه در قرن یازدهم هجری و از نوادگان حر بن یزید ریاحی است. شیخ حر عاملی در سال 1033هجری قمری در روستای مشغره لبنان متولد شد . ایشان نزد استادانی از جمله شیخ حسن ظهیر، شهید ثانی و پدربزرگوارشان حسن بن علی به علم آموزی پرداخت.

شیخ حر عاملی در سن چهل سالگی و در سال 1073 هجری قمری برای زیارت، از جبل عامل به عراق عزیمت نمود. سپس ایشان برای زیارت حرم امام رضا(ع) به ایران سفر کرد. شیخ حر عاملی، پس از ورود به ایران، مدتی در اصفهان سپری نمود، در آن جا با علامه مجلسی همراه شد و محبوب پادشاهان صفوی قرار گرفت.

شیخ حر عاملی مشهد زمانی که برای زیارت امام رضا(ع) به مشهد آمد آن جا را مکان مناسبی برای سپری کردن زندگی دید. شیخ حر عاملی در مدت 26 سال زندگی در مشهد، مولف و مدرس کتابهای فقهی و شیخ الاسلام بود. ایشان، کتاب معروف وسائل الشیعه که درباره مباحث فقهی است و همواره مورد توجه مجتهدان و فقها بود را نوشته است.

از دیگر آثار وی می توان بهالجواهر السنیه فی الاحادیث القدسیه ( اولین کتاب ایشان که به رشته تحریر در آمده است)، هدایه الامهالی احکام الائمه علیهم السلام‌ (منتخبی از کتاب وسائل الشیعه با حذف سند و مکررات)، رساله فی الرد علی الصوفیه‌ (شامل ۱۰۰۰حدیث در رد فرقه صوفیه) و… نام برد. پدر شیخ حر عاملی، فقیه، ادیب و مورد مراجعه عموم مردم و مادر شیخ حسن، دختر علامه عبدالسلام و از زنان با فضیلت بود. شیخ حر عاملی، اشعار فراوانی در مدح و ستایش اهل بیت سروده است و دیوانی دارد که شامل 20000 بیت شعر است. شیخ محمد حر عاملی در 21 ماه رمضان سال 1104 هجری قمری در مشهد درگذشت.

منبع : نشاط آوران

مدرسه دودر مشهد

تاریخچه : مدرسه دودر مربوط به دوران نهم هجری قمری می باشد. این مدرسه در شهر مشهد، مجاورحرم امام رضا (ع) قرار گرفته است. مدرسه دودر در تاریخ ۲۹ آذر ۱۳۱۶ با شمارهٔ ثبت ۳۰۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

مدرسه دودر مشهد یکی از زیباترین و اصیل ترین نمونه های معماری دوران تیموری است که توسط یکی از فرماندهان تیموری به نام غیاث الدین و در دوران سلطنت میرزا شاهرخ ساخته شده است. این مدرسه به این دلیل به دودر شهرت یافته که دو در ورودی در شرق و غرب مدرسه قرار دارد.

آدرس مدرسه دودر مشهد در کنار بازار قدیمی زنجیر بوده و اکنون در مرکز مجموعه اماکن حرم امام رضا(ع) قرار دارد . از ویژگی های معماری مدرسه دودر وجود دو گنبد به رنگ آبی آسمانی در سمت جنوب غربی و شرقی مدرسه است. کتیبه سردر جنوب شرقی مدرسه حاوی نام ابو المظفر شاهرخ بهادر سلطان مورخ 843 است. بانی این مدرسه غیاث الدین یوسف خواجه بهادر معرفی شده و مدفن وی در گنبد جنوبی مدرسه واقع است.

کتیبه دیگری در همین ورودی مربوط به تعمیرات مدرسه در سال 1088 می باشد. ایوان جنوب غربی بنا دارای کتیبه ای به سال 843 است و سنگ مزار موجود در گنبد جنوبی تاریخ 846 را نشان می دهد. کتیبه این سنگ مزار به خط عطاء الله بن عبدالله اسلان می باشد. تعمیرات این مدرسه به کوشش کلبعلی خان قورچی باشی و تحت نظارت شیخ محمد فاضل مدرس مدرسه انجام یافته است.

مدرسه دودر حرم امام رضا(ع) و مقابل مدرسه پریزاد قرار دارد. در حال حاضر این مدرسه به عنوان دارالقرآن در جهت اجرای برنامه‌های متنوع قرآنی فعالیت دارد. بنا به نظر کارشناسان اداره میراث فرهنگی قدمت گچبری های این مدرسه به اواخر دوره سلجوقیان تا اوایل دوران ایلخانی می رسد. به نظر می رسد که مدرسه دودر بنایی از دوره سلجوقی یا ایلخانی است که در اثر گذشت زمان یا حوادثی مانند زلزله آسیب دیده ولی از بنیاد تخریب نشده است.

غرفه ها و حجره هایی این مدرسه در دو طبقه ، از دو گنبد فیروزه ای رنگ و تزئینات کاشی های معرق و یکرنگ تشکیل شده است. مدرسه دودر از جمله بناهای تاریخی واقع در مجموعه حرم مطهر امام رضا(ع) می باشد.

باید از ساختمان مدرسه امیر سیدی موسوم به «یوسفیه» یا «دودر» نام برد. این بنا در سال۸۴۳ هجری قمری ساخته شده است. مدرسه دارای ۶۰۰ مترمربع مساحت و ۳۲ حجره است. گنبد غربی مدرسه نیز گورگاه «امیر سیدی» از امرای بزرگ عهد تیموری و خاندان بانی مدرسه است. فضای معماری بنا پس از زلزله سال ۱۰۸۴ هجری قمری در سال ۱۰۸۸هجری قمری به امر مادر شاه سلیمان صفوی مرمت یافته است.

این بنای تاریخی مدرسه دودر مشهد در جنوب غربی حرم مطهر و در ضلع شمالی شرقی صحن جمهوری اسلامی واقع شده است. نام اصلی این مدرسه یوسفیه بوده که بعدها به مدرسه دودر (به خاطر اینکه دارای دو در ورودی و خروجی است) معروف شد.

منبع : نشاط آوران

مقبره پیر پالان دوز مشهد

تاریخچه : مقبره پیر پالان دوز مشهد که در شمال شرقی حرم مطهر و ابتدای خیابان نواب صفوی قرار گرفته است بنایی آجری با گنبد فیروزه‌ای دارد که به خاطر مرمت در سالهای جدید نو به نظر می‌رسد. بنای اولیه بقعه در زمان شاه محمد خدا بنده (پدرشاه عباس صفوی) معروف به پیر پالاندوز ساخته شده است این بنا در حال حاضر دارای یک ایوان ورودی گنبدی با ساقه ی استوانه‌ای و بلند است .دیوارها در نمای بیرونی با طاق نماها، قابها و کاشی کاری زیبا تزئین شده است و درون نقشهای زیبای هندسی و ترنجها، آنرا آراسته‌اند.

مقبره پیر پالان دوز مشهد شامل بنایى چهارگوش با گنبدى بر بالای آن ‌و ایوان آجرى در مقابل است. داخل بقعه ، شاه ‌نشینى است که بالاى آن یزدى ‌بندى ‌هایى انجام شده که داراى نقاشى است و به داخل مقبره جلوه ی خاصى ‌بخشیده است. بدنه‌ هاى بنا از دوران صفویه داراى نقاشى بوده که با گذشت زمان و نفوذ رطوبت به جز بخش کمى از آن که مرمت و ثابت گردیده بود از میان رفته است.

سطح گنبد پیازى شکل بالای مقبره پیر پالاندوز مشهد که روى گردنى استوانه ‌اى شکل استوار شده است داراى پوشش ساده ‌اى از کاشى فیروزه‌اى است. شکل کلى مقبره و بازمانده‌‌ هاى نقاشى‌ هاى درون آن ، این بنا را اثرى از دوران صفوى معرفى مى‌کند که در سال 985 هـجری قمری ساخته شده است. این تاریخ بر کتیبه ی سنگ سفید مربعى نوشته شده است.

شخص دفن شده در این بقعه محمد عارف عباسی از عرفاى سلسله ی ذهبیه‌ است. لقب «پالان‌دوز» از این جهت به وی داده شده که براى گذراندن زندگى خود با وجود مقام بالایى که نزد مردم داشت به شغل پالان‌ دوزى اشتغال داشته است. از این‌ شخص ، قرآن هفت‌ سوره‌اى در دست است که به خط خوش ثلث نوشته شده است که نشانه توانایى او در کار خطاطى بوده است. این مقبره ی یکى از عرفاى مذهب شیعه «ذهبیه» به نام شیخ محمد المقتدى کارندهى منسوب به روستای کارده مشهد مشهور به پیر پالاندوز ، از گروه قدیمى ترین زیارتگاه هاى عرفانى این شهر است که در حاشیه کوچه شور در اوایل خیابان نواب صفوی قرار دارد و پس از انقلاب اسلامى به مناسبت توسعه حریم حرم تخریب و بازسازى شده است.

از دوران سید عبدالله پیروان وی به ذهبیه شهرت یافته اند و بیشتر رو به تشیّع نهاده اند. ششمین قطب سلسله ذهبیه پس از سید عبدالله برزش آبادى شیخ محمد کارندهى بوده است. به اعتقاد مردم مشهد، شیخ محمد با این که از اقطاب و اولیاء الله بوده است از طریق پالان دوزى یا پاره دوزى امرار معاش می کرد و داراى کراماتى بود به همین جهت به قبر وى احترام می گذارند و به آن اعتقاد دارند. برخی گفته اند قبل از این که پیر پالاندوز در این محل دفن شود یکى از عرفاى مشهور توس به نام ابونصر سراج در اوایل قرن پنجم در آن جا مدفون شده است.

منبع : نشاط آوران

مدرسه بالاسر مشهد

تاریخچه : مدرسه بالاسر از مدارس ساخته شده در دوره تیموریان است و در شهر مشهد، بالای سر حرم امام رضا (ع) واقع شده به همین دلیل به این نام شهرت یافته. این مدرسه در سال 1091 در زمان شاه سلیمان ترمیم شده است. این مدرسه در تاریخ ۲۰ بهمن ۱۳۱۸ با شمارهٔ ثبت ۳۳۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است

مدرسه بالاسر مشهد از جمله مدارس زمان دوره تیموریان است. این مدرسه از کهنسال ترین مدارس در شهر مشهد محسوب می شود. مدرسه بالاسر در حدود 836 سال قدمت دارد. این مدرسه از شرق به صحن قدیم حرم مطهر رضوی و از غرب به مدرسه پریزاد و از جنوب به بالای سر حضرت متصل می باشد. به همین خاطر به بالاسر شهرت پیدا کرده است.

درباره متولیان اولیه این مدرسه اختلاف نظر وجود دارد. برخی بر این باورند بنیانگذار این مدرسه شاهرخ تیموری بوده ، به همین دلیل مدرسه بالاسر به مدرسه شاهرخی نیز شهرت دارد. از دیگر متولیان که از اوایل قرن سیزده هجری قمری مدرسه را به وراثت دارند خانواده روحانی علم الهدی است که هم اینک حاج سید علی علم الهدی متولی این مدرسه است. مدسه بالاسر ، هم زمان با مدارس دودر و پریزاد ساخته شده است. مدرسه بالاسر دارای صحنی با چهار ایوان می باشد. این مدرسه برای سکونت مهمانان و طلاب،21 حجره در دو طبقه دارد. سطح درز و شکاف اتاق و ایوان ها با کاشی های هفت رنگ با طرح های اسلیمی و ختایی تزیین شده است. چهار پله در چهار گوشه دیوار طبقه اول و دوم را به هم متصل می کند.

در ایوان مدرسه بالاسر مشهد اشعاری به خط ثلث دلالت بر تاریخ مرمت مدرسه به چشم می خورد. تعداد طلاب مدرسه بالاسر نزدیک به هفتاد نفر بوده است. در نوشته وقف نامه مدرسه ، شرط سکونت و تحصیل طلاب بیان شده است. در شمال شرقی مدرسه آرامگاه ابوالقاسم بایسنقر پسر شاهرخ قرار دارد. ورودی مدرسه در سمت شرقی بازار زنجیر قرار گرفته است. مدرسه بالاسر به علت فرسودگی ساختمان بعد از سال ها که محل جمع آوری زباله صحن های حرم مورد استفاده قرار گرفته بود در سال 1203 هجری قمری توسط حاج میرزا جواد مورد تعمیر و بازسازی قرار گرفت. هم اکنون به خاطر گسترش حرم امام رضا(ع) از مدرسه اثری نیست و جزء رواق دارالولایه قرار گرفته است.

منبع : نشاط آوران

رباط فخر داوود مشهد

تاریخچه : رباط فخر داوود یکی از کاروانسراهای ایران در دوره تیموریان محسوب می شود. این رباط، در راه قدیم مشهد به نیشابور(جاده ابریشم) محل توقف کاروانیان قرار گرفته بود.رباط فخر داوود در حدود 650 سال قدمت دارد.

رباط فخر داوود مشهد به دلیل سرپوشیده بودن، داشتن امکانات رفاهی و محل مزغان در بخش های بالایی شاه نشینی از جمله کاروانسراهای کوهستانی نیز، به شمار می رفت. رباط فخر داوود دارای مساحت 853 مترمربع است.

ایوان بزرگی در سمت جنوبی  ورودی ایوان رباط فخر داوود قرار گرفته است. در سمت راست این بنا، یک راهرو پلکانی به سمت پشت بام دیده می شود. در گوشه های رباط چهار اتاق قرارگرفته که به داخل برج ها راه پیدا می کند. اتاق هایی مخصوص نگهبانان که مسئولیت نگهبانی از اوضاع بنا را داشته اند در طرفین هشتی ورودی ساخته شده است. نقشه رباط فخر داوود، مربعی شکل ودارای ابعاد 3.80 متر است. برای پرهیز از یکنواختی سطح رباط، در دوسمت ایوان ورودی و برسطح خارجی دیوار ، چهار طاق نمای جناغی قرار داده شده است.

در صحن هشتی به غیر از پوشش میانی، تمام پوشش های رباط به شکل کلمبو انجام شده است. در نمای بیرونی رباط فخر داوود، به جزء دیوار اصلی، برج های دیده بانی که به صورت دایره ای و طاق نما قرار گرفته معماری چشم گیری را به فضا بخشیده است.

اقامت کاروانیان با وجود داشتن آب انبار که در مجاورت ایوان ورودی قرار داشت ممکن شده بود. ساختار برج های نگهبانی و وجود ایوان رفیع و نحوه چیدن آجرها از ویژگی های معماری رباط فخر داوود است که بیانگر معماری دوره تیموریان است. رباط فخر داوود در دوران صفویه مرمت شده و در سال 1302 هجری قمری توسط محمد ولی میرزا پسر فتحعلی شاه و امیر نظام الدوله مورد بازسازی قرار گرفت.

رباط فخر داوود توسط سازمان میراث فرهنگی خراسان رضوی در سال 1371 هجری شمسی مورد مرمت قرار گرفت.

منبع : نشاط آوران