خانه کارخانه چی کاشان
خانه کارخانه چی کاشان
تاریخچه : خانه کارخانه چی شهر کاشان واقع شده است. تاریخچه این خانه به دوران اواخر قاجار و اوایل پهلوی اول می رسد، حدود 300 سال قبل این خانه بنا شده است.
اطلاعات اولیه خانه
درکاشان خانه کارخانه چی معروف است و جزو میراث تاریخی این شهر محسوب می شود. این خانه در تاریخ مرداد 1384 با شماره 12969 به ثبت آثار ملی ایران رسیده است. خانه های کاشان جزو آثار ماندگار از دوران قدیم هستند از عهد زندیه و ماقبل تا دوران قاجار و پهلوی شاهد این خانه ها هستیم.
خانه کارخانه چی در کاشان از یک حیاط بزرگ و دو مجموعه فضائی یک طبقه در دو جبهه ی شرقی و شمالی تشکیل شده است. حیاط فعلی بنا به شکل مستطیل نامنظم است، به نظر می رسد از ابتدا به این شکل نبوده و طی گذر زمان تغییر کرده است. در دوران مختلف این مجموعه مورد مرمت و الحاقاتی قرار گفته است.
در هر دو سمت شرق و شمال، حیاط با استفاده از یک ردیف پله به سرداب های موجود در زیر زمین متصل می شود. در اواسط جبهه ی شرقی، تالاری با سقف گنبدی واقع شده که دارای شاه نشین است. در دو سوی این جبهه 2 اتاق و در حدفاصل این اتاق ها و تالار، 2 فضای ارتباطی قرار دارند و هر یک از آنها شامل یک راهرو کوتاه و هشتی هستند. درب های تالار و اتاق های طرفین به هشتی ها باز می شوند و یک رواق سراسری جلوی همه فضاهای این قسمت وجود دارد. فضای قسمت میانی این رواق، عقب نشستگی دارد و به صورت ایوان در آمده است. نمای این جبهه خانه کارخانه چی دارای دو ستون چوبی با قوس های تزئینی خاصی است که به صورت عنصر میانی این نما شاخص شده اند. با وجود ستون های چوبی، فضای تالار به صورت پنج دری یکپارچه دیده نشود. دو بادگیر استوانه ای (نسبتا مرتفع) با تراس هشت ضلعی در انتها، در جبهه ی شرقی قرار دارند و یکی از ویژگی های این خانه می باشند.
جبهه ی شمالی بنا ترکیبی از 1 تالار سه دری در وسط، 2 اتاق سه دری در طرفین و فضاهای ارتباطی بین آنهاست و بر خلاف معمول، تالار از جبهه ی کم عرض خود به حیاط خانه کارخانه چی متصل شده است. در انتهای این جبهه یک حمام قرار دارد که دارای نورگیر سقفی، سکوهای متعدد و ورودی غیرمستقیم است. سرداب این جبهه شکل صلیب بوده، در دو طرف آن دو اتاق وجود دارد. دسترسی به سرداب از حیاط و توسط پلکان زیر تالار سه دری این جبهه صورت می گیرد. اتاق های جانبی در کنار خود فضاهای انبار مانندی دارند.
دیوارهایی ساده ای در اضلاع جنوبی و غربی حیاط واقع شده اند. به نظر می رسد بناهایی وجود داشته در جبهه ی غربی حیاط، که بعدا تخریب شده اند و به همین علت حیاط شکل نامنظمی پیدا کرده است. در گوشه ی شمال غربی حیاط یک ردیف پله که به پشت بام منتهی می شود، قرار دارد.
فضاهای خانه از کف حیاط یک متر بالاتر، و به این ترتیب بر آن مشرف اند. یک حوض مستطیل شکل در جهت شمالی جنوبی و در میانه حیاط است. ورودی خانه در قسمت جنوب شرقی واقع شده و شامل یک هشتی و پلکان می باشد. این پله ها حیاط را به خیابان که در سطح بالاتری نسبت به آن واقع شده است، مرتبط می سازند.
آدرس خانه کارخانه چی کاشان : اصفهان، کاشان، میدان ولی سلطان، گذر آقا خلیل، گذر درب فین، محله چهل تن
منبع : نشاط آوران
